Di tích Đình Minh Thuận

Di tích Đình Minh Thuận tọa lạc ở số 43 đường Đề Triệu, khóm Minh Thuận A, thị trấn Cầu Ngang, huyện Cầu Ngang, tỉnh Trà Vinh, cách Chợ Cầu Ngang khoảng 50m về hướng đông, cách thành phố Trà Vinh khoảng 25km về hướng đông nam.

Đình Minh Thuận được tạo dựng vào đầu thế kỷ XIX, đến thập niên 20 dưới triều vua Minh Mạng nhà Nguyễn ngôi đình được xây dựng lại quy mô, bề thế và giữ nguyên kiểu dáng kiến trúc đến nay.

Đầu thế kỷ XX, khi phong trào Thiên Địa hội phát triển mạnh mẽ ở địa bàn Cầu Ngang, đình Minh Thuận là địa điểm thường xuyên hội họp của tổ chức này. Năm 1921, chấp hành sự phân công của tổ chức Công hội đỏ Nam kỳ, đồng chí Dương Quang Đông về Cầu Ngang vận động thanh niên giác ngộ lý tưởng cách mạng thành lập các tổ chức cơ sở đã thu hút nhiều quần chúng tham gia trong đó có những người trong Ban hội đình Minh Thuận.

Giữa năm 1930, Chi bộ Mỹ Hòa đã phối hợp với Chi bộ Mỹ Thập Phú, Long Hậu vận động dân phu đấu tranh chống lại việc chính quyền bắt dân đắp hương lộ 19 mà không trả tiền công. Tham gia đấu tranh có những thành viên trong Ban hội đình.

Trong phong trào Mặt trận dân chủ 1936 – 1939, đình Minh Thuận được các đồng chí trong Huyện ủy Cầu Ngang chọn làm địa điểm hội họp thường xuyên và là địa điểm tập hợp quần chúng nhân dân, khởi phát các phong trào đấu tranh hợp pháp. Ban hội đình lúc này do ông Lâm Văn Thưởng làm hội trưởng.

Giữa tháng 10/1937, đồng chí Dương Quang Đông là ủy viên Ủy ban Hành động Nam kỳ, Chủ tịch Ủy ban Hành động tỉnh Trà Vinh đã triệu tập và chủ trì cuộc họp Tỉnh ủy Trà Vinh với Huyện ủy và Ủy ban Hành động các huyện trong tỉnh cũng được tổ chức tại đình.

Chuẩn bị Tổng khởi nghĩa cướp chính quyền năm 1945, Thanh niên Tiền phong Mỹ Hòa ra đời, đã tập hợp đại bộ phận thanh niên trong đó có những thanh niên của hội đình Minh Thuận vào tổ chức. Ngày 26/8/1945, cuộc khởi nghĩa diễn ra tại huyện lỵ Cầu Ngang, lực lượng cách mạng bao gồm hàng nghìn quần chúng kéo về dinh quận kêu gọi Quận Truyền giao chính quyền cho nhân dân. Cách mạng tháng Tám thắng lợi ở Cầu Ngang đã có một phần đóng góp của lực lượng là những người trong hội đình Minh Thuận.

Thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta, ngày 8/1/1946, chúng đưa quân tiến đánh Cầu Ngang. Thực hiện lời kêu gọi “vườn không nhà trống”, “tiêu thổ kháng chiến” đình Minh Thuận được đốt bỏ. Một thời gian sau, Ban hội đình sửa chữa lại tiếp tục thờ cúng, lễ hội. Giai đoạn này (1947 – 1954), do nằm tại trung tâm quận lỵ, địch kiểm soát gắt gao, vì vậy thỉnh thoảng chính quyền cách mạng mới bí mật tổ chức hội họp tại đây.

Ngoài những đóng góp cho cách mạng, đình Minh Thuận là tổ hợp công trình kiến trúc khá đặc sắc nổi bậc nhất nhà khách, vỏ ca, chánh tẩm.

Nhà khách gồm năm gian với ba cửa ra vào. Mặt tiền đình chia nhiều ô hộc trang trí. Trên mái gắn tiểu tượng gốm song long tranh châu, sư tử vịn cầu, Nhật thần, Nguyệt thần…

Vỏ ca được xây dựng theo kiểu phương đình là ngôi nhà tứ trụ với 18 cột gồm hai loại cột tròn và cột vuông. Vỏ ca đình Minh Thuận không để trống như những ngôi đình khác mà xây dựng vách hai bên hông nối liền chánh tẩm và nhà khách nhằm bảo vệ toàn bộ nội thất ngôi đình. Đây là đặc điểm thường thấy ở một số ngôi đình trong nội thị nơi đông dân cư.

Chánh tẩm cũng là ngôi nhà tứ trụ gồm ba gian thờ (mặt trước) và ba gian thờ mặt sau (hậu tẩm). Ở mặt trước bố trí ba gian thờ, gian giữa là gian thờ thần Thành Hoàng Bổn Cảnh sát vách, phía trước là bàn thờ Ngọc Hoàng. Gian bên trái thờ Tả Ban, gian bên phải thờ Hữu Ban. Ngoài ra, ở vách hông hai bên còn có bàn thờ Bạch Mã – Thái Giám cùng Quan Thánh Đế Quân.

Ở phần hậu tẩm bố trí ba bàn thờ Hữu khai tất tiên, (được mở mang là nhờ Tổ tiên), Sùng đức báo ân (quý trọng người có đức, đền trả người có công), Kế chí cầu sự (tiếp nối chí nguyện người trước, mong cầu sự nghiệp cho đời sau). Nội hàm, ý nghĩa của các bàn thờ này không khác gì thờ cúng Tiền Hiền, Hậu Hiền. Trước sân đình có đàn Thần Nông Đại Đế là vị thần mà theo truyền thuyết đã dạy dân nghề làm ruộng, chế ra cày bừa.

Hàng năm, đình Minh Thuận tổ chức 02 lễ hội: lễ Hạ điền (15, 16/02 âm lịch, lễ Thượng điền ngày 15, 16/8 âm lịch.

Đình Minh Thuận là cơ sở tín ngưỡng dân gian có nhiều đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Đình Minh Thuận còn là công trình kiến trúc nghệ thuật tiêu biểu và là nơi lưu giữ nhiều tác phẩm điêu khắc, hội họa truyền thống độc đáo, mang đậm nét văn hóa dân tộc.

Ngày 12/7/2018, Ủy ban nhân dân tỉnh tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 1416/QĐ-UBND xếp hạng đình Minh Thuận là di tích cấp tỉnh thuộc loại hình di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật.