Chùa Phnô Om Pung (Chùa Long Trường)

Di tích chùa Phnô Om Pung còn gọi là chùa Long Trường tọa lạc cách thị trấn Trà Cú khoảng 12km về hướng đông, cách thành phố Trà Vinh khoảng 23km về hướng nam thuộc ấp Long Trường, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Chùa Phnô Om Pung được xây dưng vào năm 2472 Phật lịch tức năm 1928 dương lịch trong khuôn viên rộng 19.617,9 m².

Những năm trước Cách mạng Tháng 8/1945, sư sãi, phật tử Chùa Phnô Om Pung đã tham gia nhiều cuộc đấu tranh đòi giảm tô, giảm thuế, chống áp bức bóc lột của bọn địa chủ, thực dân phong kiến và tay sai.

Tháng 8/1945, 30 vị sư của chùa Phnô Om pung, trong đó có sư cả Kim Nên cùng quần chúng nhân dân trong xã nổi dậy cướp chính quyền tề xã Long Hiệp.

Năm 1946 – 1950, đồng chí Từ Ký Nhậm – Bí thư Chi bộ đã tìm đến chùa bàn bạc với sư cả Kim Nên chọn chùa làm cơ sở hoạt động hợp pháp, làm nơi nuôi chứa cán bộ cách mạng và tổ chức các phong trào đấu tranh.

Tháng 3/1950, tiểu đoàn 310 thuộc lực lượng quân khu 9 đánh trận Nômen, có sự tham gia của quân du kích địa phương, ta bắt được hai tên ác ôn Thạch Phai, Thạch Bịt đưa về chùa Phnô Om Pung để họp dân kêu án.

Tháng 4/1953, do bọn gián điệp chỉ điểm địch phục kích bắt được đồng chí Thạch Ngọc Biên đang trú ẩn tại chùa. Sư cả Kim Nên đã vận động các vị sư sãi, phật tử biểu tình. Trước áp lực của quần chúng bọn địch buộc phải giải đồng chí về tề xã, hai ngày sau đưa đồng chí trở lại chùa sát hại để răn đe. Do đã bắt được lực lượng cách mạng của ta trú ẩn trong chùa, sau đó địch cho bắn phá làm 2 vị sư Thạch Mét, Thạch Mịn và 5 phật tử bị thương.

Sang giai đoạn chống Mỹ chùa làm hầm bí mật dưới tượng Phật Thích Ca trong chính điện để cán bộ ta trú ẩn.

Năm 1960, chùa là nơi in ấn truyền đơn, khẩu hiệu, nhiều cán bộ đóng tại chùa như: ông Võ Văn Tiếu, Lâm Văn Nương, Thạch Ngọc Két, Thạch Hong; Hồ Minh Tâm, Kim Ken, Trần Văn Sang, Thạch Tua, Maha Thạch Sa Búte, Thạch Kim, Thạch Chan…

Nhân dịp lễ Sên Đôl ta năm 1960, sư cả Bân Suôl cùng 60 vị sư đang tu tại chùa như: Trương Dừa, Thạch Phinh, Thạch Dịn, Thạch Thân, Thạch Chương, Thạch Hô, Thạch Cơi, Thạch Nịch, Thạch Kạnh, Thạch Nhịn, Thạch Cua… và nhiều bà con phật tử tham gia cùng đoàn biểu tình kéo về tỉnh lỵ Vĩnh Bình đấu tranh đòi thả Acha Lovis Saráth, Maha Phơ, chống bắt sư sãi…

Năm 1962, lượng cách mạng đánh đồn Nô Đùng, Giồng Cao, Trà Sất C thu nhiều vũ khí đưa về chùa Phnô Om Pung, chùa Tro Bras Bat cất giấu. Từ năm 1961 – 1965, Chùa Phnô Om Pung tích cực tham gia “lạc quyên” để cung cấp lương thực cho lực lượng cách mạng.

Giai đoạn năm 1960 – 1968, chùa còn được Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước tỉnh chọn đặt Văn phòng do sư Kim Tốc Chơn làm Hội trưởng.

Chuẩn bị cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy xuân Mậu Thân 1968, các vị sư Thạch Nhưng, Trương Dừa, Thạch Phát tích cực tuyên truyền vận động các gia đình binh sĩ kêu gọi chồng, con em bỏ súng ra hàng. Kết quả ta bao vây được 3 đồn, tiêu diệt 3 tên ác ôn, làm tan rã các đồn bót của địch.

Năm 1969, khi hay Bác Hồ qua đời, ta tổ chức lễ truy điệu Bác tại nhà ông Sâm, sư cả Trương Dừa và sư Thạch Phát tham dự.

Giai đoạn 1969 – 1971, chùa tiếp tục nuôi chứa bảo vệ nhiều cán bộ của xã, huyện và tỉnh như: Hồ Minh Tâm, Thạch Hai, Lê Văn Liễu, Thạch Sa Vane, Thạch Khéte, Trần Văn Ơn, Kim Kem, Huỳnh Văn Nở, Kim Sanh, Thạch Tua, Võ Văn Tiếu…

Tháng 3/1975, Tiểu đoàn 501 của tỉnh do đồng chí Nguyễn Phướt Dợt chỉ huy đánh vào tề xã Long Hiệp, một số gia đình phật tử của chùa cùng lực lượng du kích địa phương tham gia như: Hai Tiếu, Thạch Khéte, Sáu Sa Vane, Ba Nhân, Tám Dài, Sáu Hùng, Ba Tọn.

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử năm 1975, các vị sư, bà con phật tử chùa Phnô Om Pung tiếp tục làm công tác binh vận, phát loa kêu gọi binh lính buông súng đầu hàng. Tại đồn Sóc Ruộng, gần 50 vị sư của chùa tham gia vận động. Kết quả lính đồn đã tự giao nộp 49 súng M79, 4 điện thoại (2 máy M1, 2 máy 25) và nhiều đạn dược. Đến 19 giờ 30 phút ngày 30/4/1975 ta giải phóng hoàn toàn xã Long Hiệp.

Ngày 15/3/2016, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 543/QĐ-UBND xếp hạng chùa Phnô Om Pung là di tích cấp tỉnh thuộc loại hình di tích lịch sử.