Di tích Chùa Ô Mịch

Di tích chùa Ratanadipàràmkoskeo còn gọi là chùa Ô Mịch tọa lạc cách thị trấn Cầu Kè khoảng 2,5 km về hướng đông nam, cách thành phố Trà Vinh khoảng 49km về hướng tây thuộc ấp Ô Mịch, xã Châu Điền, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh.

Chùa Ô Mịch được xây dựng vào những năm giữa thế kỷ XVI trong khuôn viên rộng hơn 25.000m². Những năm kháng chiến chống Pháp, dựa vào địa bàn chiến lược là cầu nối huyện lỵ với vùng trũng thấp, hiểm trở, Huyện ủy Cầu Kè quyết tâm bám dân xây dựng địa bàn thành khu căn cứ cách mạng trong đó sư cả Thạch Som, Achar Thạch Sa Bút, má Thạch Thị Thanh cùng các phật tử của Chùa Ô Mịch đã góp công rất lớn.

Sau hiệp định Giơ-ne-vơ, chùa Ô Mịch đã đi đầu trên mặt trận đấu tranh chính trị, nổi bậc là các cuộc đấu tranh chống lại Chỉ dụ số 02, số 07 về nông nghiệp và Chỉ dụ số 57 qui định về việc thu nộp tô của chính quyền Ngô Đình Diệm. Tiêu biểu cho phong trào này là cuộc biểu tình ngày 21/3/1956, do má Thạch Thị Thanh dẫn đầu đã kéo lên quận Cầu Kè đấu tranh. Địch cho quân lính nổ súng đàn áp và bắt đi 13 người gồm: Phạm Văn Mười, Lê Văn Trí, Nguyễn Văn Giá, Lê Văn Thương, Sáu Giắc, Mười Tươi, Hai Mai, Tư Đến, Ba Nhơn, Sáu Lai, Ba Vuông, Thợ Rèn, Ba Muôn đày ra Côn Đảo.

Hoa văn trang trí (Bánh xe luân hồi)

Tượng Chim thần (Krud) và Tiên nữ (Key No) chống đỡ mái ngói

Năm 1957 -1958, chùa Ô Mịch dưới sự trụ trì của sư cả Thạch Som đã xây một hầm bí mật dưới bàn thờ Phật tại chính điện để nuôi chứa cán bộ cách mạng. Nhiều đồng chí cán bộ tại địa phương cũng như cán bộ của huyện, tỉnh đã được nhà chùa nuôi chứa, chở che như: đồng chí Thạch Sa Bút (Ma ha Sa Bút), Kim Sim (Chín Soái), Bảy Chánh, Bảy Phong, Tư Quỳnh, Hai Hà,… Trong hai năm này, chùa còn là địa điểm triển khai các chủ trương chính sách của Đảng, nơi tập trung lực lượng trong vùng đấu tranh chính trị trong đó má Thạch Thị Thanh, Thạch Thị Thôn, Thạch Thị Son là những người nồng cốt, đi đầu.

Tượng Vua sư tử (Rẹach Sây)

Tượng Tiên nữ (Key No)

Đầu năm 1961, địch đưa một đại đội lính bảo an do tên Tám Lắm cầm đầu vào chiếm chùa làm đồn trấn thủ. Việc chiếm chùa Ô Mịch đã vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ của bà con, sư sãi. Sư sãi, bà con phật tử tổ chức nhiều cuộc đấu tranh trực diện phản đối không cho địch đóng quân trong chùa. Ngày 10/5/1961, địch bắt sư cả Thạch Som đưa về giam tại khám lớn Trà Vinh. Ngay sau khi sư cả bị bắt đồng bào ba ấp Ô Mịch, Rùm Sóc, Sóc Ruộng liên tục tổ chức kéo lên xã, lên quận, lên Ty Cảnh sát Vĩnh Bình đấu tranh. Sau bảy ngày giam giữ, chúng không thể thuyết phục được sư cả Thạch Som, lại phải đương đầu với các cuộc đấu tranh nên chúng phải thả sư cả trở về. Riêng bọn lính ở trong chùa vẫn ngoan cố trấn thủ.

Trước tình hình đó má Thạch Thị Thanh đưa ra sáng kiến kết hợp đánh địch bằng ba mũi giáp công chính trị, quân sự và binh vận. Theo kế hoạch vào dịp Đôl-ta (22-24/9/1962) bà con, sư sãi sẽ cùng kéo nhau vào chùa đấu tranh đòi địch rút quân. Nếu bọn chúng không chịu rời chùa thì bà con sẽ rước Phật đưa đi. Khi đó ta sẽ dùng quân sự tấn công. Sáng kiến của má Thạch Thị Thanh được Huyện ủy Cầu Kè chấp thuận, bà con phật tử cùng sư sãi đồng tình hưởng ứng.

Sau đó, một phương án đánh địch bằng ba mũi chính trị, binh vận và quân sự được vạch ra, trong đó có sự hợp đồng của các đơn vị trong huyện với bộ đội của tỉnh do đồng chí Bí thư Huyện ủy Hồ Nam (Năm Đạt) và đồng chí Huyện đội trưởng Phạm Công Trung (Sáu Chánh) trực tiếp chỉ huy. Huyện ủy giao cho đồng chí Thạch Khênh – Huyện ủy viên và đồng chí Thạch Sang – Bí thư xã Hòa Ân chọn người vào ban chỉ huy đấu tranh công khai với địch. Ban này được chọn lựa rất thận trọng gồm có: vợ chồng anh Sơn Som ở xã Châu Điền cùng các chị Thạch Thị Tư, Thạch Thị Phêne, Thạch Thị Son ở xã Hòa Ân do má Thạch Thị Thanh dẫn đầu. Huyện ủy chỉ đạo trong toàn huyện, khi xã Châu Điền tiến hành đấu tranh, đồng bào tôn giáo của các xã ủng hộ bằng cách xuống đường biểu tình và sẵn sàng rước tượng Phật từ chùa Ô Mịch về nhà mình.

Kế hoạch “tản cư” Phật đánh địch được chuẩn bị sẵn sàng. Đúng ngày Đol-ta, hơn 300 người tiến vào chùa đưa ra yêu sách với những lý lẽ xác đáng. Bọn địch không dám nổ súng nhưng xô xác đã xảy ra, nhiều bà con đã bị đánh đập. Sau một thời gian giằng co, cuối cùng các tượng Phật cũng được bà con, sư sãi đem ra khỏi chùa đưa về an tọa ở chùa Rùm Sóc, chùa Tam Ngãi.

Ngay đêm 23/9/1962, khi địch tập trung cố thủ ở các công sự trong chùa thì ở bên ngoài bà con đồng loạt phá ấp chiến lược trở về nhà. Trong lúc địch hoang mang quần chúng nhân dân kéo lên Cầu Kè đấu tranh.

Nội thất Chánh điện

Đêm 30/9/1962, địch dùng máy bay oanh tạc ném bom bắn phá quanh chùa rồi đưa quân từ Cầu Kè đến chi viện. Chúng đã đi đúng vào nơi phục kích của du kích hai xã Châu Điền và Hòa Ân cùng Đại đội 509 của tỉnh. Kết quả ta tiêu diệt một trung đội địch, bắn rơi một máy bay trực thăng thu nhiều vũ khí. Số sống sót bỏ chạy toán loạn, bọn địch ở trong chùa hoảng hốt bỏ đồn rút chạy về Cầu Kè, ấp Ô Mịch được giải phóng, sư sãi, phật tử tổ chức rước Phật về chùa.

Trong hai cuộc kháng chiến nhiều đồng chí cán bộ của tỉnh, huyện, xã đã được nhà chùa nuôi chứa, bảo vệ như: Thạch Đông, Kim Sim, Acha Phơ, Acha Kiền, Thạch Ek, Thạch Voi, Trần Láy, Sơn Kiêu, Thạch Pâne, Kiên Siếp, Thạch Chhêng, Thạch Rây, Thạch Niên, Thạch Tuône,… Đặc biệt, có 29 sư sãi khi hoàn tục đã gia nhập bộ đội kháng chiến cứu nước trong đó tiêu biểu nhất là hòa thượng Thạch Som.

Ngày 18/10/2016, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 2194/QĐ-UBND xếp hạng Chùa Ratanadipàràmkoskeo là di tích cấp tỉnh thuộc loại hình di tích lịch sử.