Di tích Chùa Long Thành

Di tích chùa Long Thành còn gọi là chùa Xẻo Son tọa lạc cách trung tâm thành phố Trà Vinh khoảng 40km về hướng nam, cách trung tâm huyện Trà Cú khoảng 9km về hướng tây thuộc ấp Long Thuận, xã Lưu Nghiệp Anh, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Chùa Long Thành được nhà sư Nguyễn Công khởi công xây cất vào năm 1908, đến năm 1910 hoàn thành.

Ngay từ những ngày tiền khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám, chùa Long Thành lúc này do nhà sư Phạm Văn Thạnh pháp danh Huệ Phúc trụ trì đã cất trụ sở để cách mạng tập hợp lực lượng luyện tập quân sự chuẩn bị khởi nghĩa. Cách mạng tháng Tám bùng nổ, lực lượng Thanh niên Tiền phong và quần chúng trong đó có lực lượng của chùa Long Thành nổi dậy bao vây cướp chính quyền tề xã Lưu Nghiệp Anh rồi phối hợp cùng lực lượng toàn huyện Trà Cù khởi nghĩa giành thắng lợi và ngày 25/8/1945.

Bước sang giai đoạn trường kỳ kháng chiến, tháng 4/1946 chùa Long Thành được chọn làm căn cứ của Huyện ủy để các xã đến liên hệ làm việc. Tháng 1/1947, địch mở nhiều cuộc hành quân có cả thủy, không quân vào địa bàn Trà Cú. Tại Lưu Nghiệp Anh, địch cho tàu chiến đổ bộ lên ấp Vàm và ấp Long Thuận bắn phá, đốt nhà, cướp bóc tài sản, nhiều gia đình phải tản cư vào chùa tránh trú. Cũng trong thời điểm này, các vị sư của chùa cho phá bỏ một phần ngôi chính điện nhằm không cho địch đóng quân. Đặc biệt, trong khuôn viên chùa có một tháp cao đựng hài cốt Hoà thượng Thích Thiện Trí, mỗi khi có tàu địch tuần tiễu cán bộ ta leo lên quan sát, nếu thấy cần thiết dùng trống, mõ đánh làm tín hiệu để cán bộ cùng với nhân dân ẩn tránh. Nhà chùa còn phân công sư Trần Văn Hiển pháp danh Thiện Danh tổ chức dạy học cho các em trong vùng. Sư Trần Văn Hiển sau đó tình nguyện tham gia vào bộ đội thuộc Trung đoàn 109, rồi Trung đoàn 111 Quân khu 8. Đến năm 1954, đồng chí Trần Văn Hiển tập kết ra Bắc.

Từ năm 1954 đến năm 1959, chùa Long Thành l cơ quan của Đảng ủy xã. Các đồng chí Lâm Trí Viễn, Thái Văn Xiêng, Năm Nhiêu là cán bộ huyện cũng thường xuyên có mặt ở đây.

Từ năm 1960 đến năm 1962, đồng chí Thái Văn Khanh (Hai Quân)- Phó Bí thư xã Lưu Nghiệp Anh, tổ chức một tổ công binh chế tạo vũ khí, công trường được đặt trong khuôn viên chùa.

Tháng 10/1966, địch mở cuộc càn quét lớn vào vùng Xẻo Son, chúng dùng 49 trực thăng, 13 tàu chiến, 2 xe lội nước, đổ bộ 2 Trung đoàn 14, 16 thuộc Sư đoàn 9 ngụy tiến đánh khu căn cứ của ta. Cuộc càn quét làm ngôi chùa bị hư hỏng nặng do trúng nhiều bom pháo của địch.

Những năm 1969 – 1973, chùa là cơ quan của Phòng Tổ chức Huyện ủy và đơn vị du kích xã Lưu Nghiệp Anh, xã Ngãi Xuyên. Địch dùng máy bay oanh kích làm cho ngôi chùa bị hư hỏng, một nhà sư bị thương, một số cán bộ hy sinh cùng 4 người dân thiệt mạng. Sau đó ta vận động nhân dân phần đông là phật tử cả người Kinh và người Khmer trên 1.000 người kéo về xã đòi phải bồi thường thiệt hại.

Trong kháng chiến chùa Long Thành đã nuôi chứa chở che nhiều cán bộ cách mạng như: đồng chí Trần Văn Long – nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang; đồng chí Cô Trung Thành – nguyên Phó Giám đốc Công an tỉnh Hậu Giang; đồng chí Thái Văn Khanh – nguyên Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Trà Cú…

Ngy 21/7/2009, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 1367/QĐ-UBND xếp hạng chùa Long Thành là di tích cấp tỉnh thuộc loại hình di tích lịch sử.