Di tích Chùa Chông Bát

Chùa Trô Pras Bat còn được gọi là chùa Chông Bát tọa lạc cách trung tâm thành phố Trà Vinh khoảng 25km về hướng nam, cách thị trấn Trà Cú khoảng 12km về hướng đông bắc thuộc ấp Chông Bát, xã Tân Hiệp, huyện Trà Cú, tỉnh Trà Vinh.

Chùa Trô Pras Bat được xây dựng năm 2190 Phật lịch tức năm 1646 dương lịch trong khuôn viên rộng gần 47 héc ta.

Từ những năm cuối thế kỷ XIX và những thập niên đầu thế kỷ XX, sư sãi, phật tử chùa Chông Bát tích cực hưởng ứng các phong trào yêu nước chống Pháp tiêu biểu nhất là phong trào của Nguyễn An Ninh (1924 – 1925).

Những năm 1930 – 1931 và trong phong trào Dân chủ 1936 -1939, trên địa bàn huyện Trà Cú diễn ra nhiều cuộc đấu tranh đã thu hút đông đảo sư sãi phật tử ở các chùa trong đó có chùa Chông Bát tham gia.

Khi tổ chức Thanh niên Tiền phong xã Long Hiệp được thành lập (1945) do ông Ngô Sàng Kim (thầy Phú Viếng) là người tổ chức và lãnh đạo, chùa Chông Bát cũng là địa điểm để tập hợp lực lượng, tổ chức dạy võ cho các Thanh niên Tiền phong do sư cả Sơn Chanh phụ trách cùng 10 vị sư sãi tu tại chùa là Thạch Preng, Thạch Khưa, Thạch Sắc, Thạch Im, Thạch Hai, Thạch Hớs, Thạch Keo, Thạch Biện, Thạch On, Thạch Luôn… và một số phật tử như ông Thạch Sim, Thạch Nuôn, Thạch Hanh, Thạch Điêu, Thạch Giàu, Thạch Sây, Hà Văn Yến do đồng chí Thạch Ngọc Biên lãnh đạo.

Cách mạng Tháng 8/1945 bùng nổ, sư cả Sơn Chanh cùng 10 vị sư sãi và một số phật tử sử dụng tầm vông vạt nhọn, gươm, mã tấu tiến đánh đồn Nô Men và tề xã ở Long Hiệp cướp chính quyền thành lập chính quyền cách mạng.

Khi thực dân Pháp quay lại xâm lược nước ta, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Thạch Ngọc Biên, ngày 15/7/1946, có hơn 80 bà con phật tử đã tập trung về chùa tổ chức làm mít tinh và công bố bản Tuyên ngôn độc lập đồng thời kêu gọi đồng bào đứng lên chống Pháp.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, từ năm 1954 – 1959, nhiều gia đình ở Chông Bát không ngại khó khăn gian khổ, chấp nhận hy sinh để nuôi chứa, bảo vệ cán bộ. Các đồng chí Thạch Tua, Sơn Tho, Thạch Kim, Thạch Hên, Hai Sơn, Mười Thọt, Út Son, Sáu Sây,… thường trú ở chùa để hoạt động. Chuẩn bị cho Đồng khởi năm 1960, một số đồng chí như Thạch Tua, Thạch Hên, Lục Phát, Mười Thọt, Bảy Lọ,… tiếp tục đến chùa để chỉ đạo phong trào cách mạng.

Năm 1962 sư cả Thạch Nịch đã quan hệ được một số cán bộ như: đồng chí Thạch Tua, Hồ Minh Tâm, Ba Lố, Bảy Chane, Hai Nhưng cùng nhiều cán bộ khác về chùa hỗ trợ chỉ đạo.

Ngày 20/6/1962, đồng chí Võ Văn Tiếu chỉ đạo cho chùa làm hầm bí mật. Các vị sư làm bốn hầm bí mật gồm một hầm chôn cất vũ khí, ba hầm trú ẩn trong đó có một hầm dưới bàn thờ Phật trong chính điện. Tháng 9/1963, được sự chỉ đạo của tổ chức nhà chùa đã phát động phong trào “hủ gạo chống Mỹ” cho tất cả các gia đình phật tử. Các gia đình mỗi lần nấu cơm đều giành lại một nắm gạo bỏ vào thùng riêng, để dành giao cho lực lượng cách mạng.

Truyền kể về Dấu chân Phật

Tháng 3/1964, hưởng ứng phong trào phá ấp chiến lược, chùa Chông Bát đã phát động bà con tham gia biểu tình. Bọn địch đã thẳng tay đàn áp bắn chết 5 người gồm: Thạch Tho, Thạch Ren, Thạch Quyên, Thạch Thum, Thạch Sou. Ngày 17/8/1964, bọn địch ở Trà Cú kết hợp với lính nghĩa quân xã Long Hiệp mở cuộc hành quân vào vùng Chông Bát và đến chùa lục soát tìm thanh niên bắt quân dịch. Sư cả cùng 10 sư sãi đã đấu tranh quyết liệt không cho chúng vào chùa.

Ngày 19/12/1965, chùa tổ chức 15 vị sư cùng trên 20 phật tử tham gia cuộc biểu tình đòi thả 5 cán bộ về địa phương hoạt động và bị địch bắt. Địch dẫn 5 cán bộ ta đến gốc chùa Là Ca sát hại rồi bỏ xác. Sư cả Thạch Nịch cùng các vị sư và phật tử sang chùa Là Ca đưa xác các cán bộ về chùa làm lễ truy điệu rồi hỏa táng.

Ngày 20/10/1968, lực lượng ta đánh đồn Sếp Sô (Là Ca, Nhị Trường). Địch sử dụng máy bay dội bom làm một số chiến sĩ của ta bị thương rồi cho trực thăng đổ quân bao vây. Các đồng chí bị thương không kịp rút lui đã được sư cả Thạch Hơne cùng 20 vị sư của chùa bí mật đưa vào chùa ẩn náu. Khi chúng rút quân, sư cả cùng các vị sư đưa các chiến sĩ sang Bến Nố an toàn.

Ngày 30/5/1972, hơn 20 vị sư chùa Chông Bát đã tham gia cùng các chùa khác trong huyện Trà Cú và Châu Thành kéo lên Ty Cảnh sát Vĩnh Bình phản đối việc lính vào chùa bắt người tu hành… Hưởng ứng chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử sư cả chùa Chông Bát kêu gọi bà con phật tử tham gia bao vây siết chặt các đồn bót và kêu gọi binh lính ra hàng. Đến 19 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, xã Long Hiệp hoàn toàn giải phóng.

Ngày 02/3/2017, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh ban hành Quyết định số 304/QĐ-UBND xếp hạng chùa Trô Pras Bat là di tích cấp tỉnh thuộc loại hình di tích lịch sử.