Di tích Minh Đức Cung (Chùa Ông Bổn)

Di tích Minh Đức Cung còn gọi là chùa Ông Bổn tọa lạc cách thị trấn Cầu Kè khoảng 2,5km về hướng Đông Bắc, cách thành phố Trà Vinh khoảng 40km về hướng Tây Nam thuộc ấp Trà Kháo, xã Hòa Ân, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh.

Minh Đức Cung được xây dựng cách nay hơn 200 năm. Lúc mới xây dựng ngôi chùa đơn sơ, đến năm 1885 thì tiến hành tu bổ quy mô, kiên cố và có kiểu dáng kiến trúc được giữ nguyên đến nay.

  Minh Đức Cung có kiến trúc theo kiểu “nội công ngoại quốc” (trong chữ công ngoài chữ quốc). Mặt bằng tổng thể gồm ba tòa nhà nằm ngang song song tạo thành tiền điện, trung điện và chính điện. Dọc hai bên là hai dãy nhà tả đạt, hữu thông hướng vào ba tòa nhà này tạo thành một công trình khép kín như hình chữ “khẩu”. Trước chùa có nhà thảo bạc, ngoài sân có bàn thờ Thiên Công, bên phải có miếu thờ Thụ thần.

Mặt chính của chùa có ba cửa ra vào, một cửa ra vào điện thờ, hai cửa hai bên ra vào tả đạt hữu thông. Bên trong trung điện có hai cửa hông đối diện nhau thông ra tả đạt và hữu thông tạo thành ngũ môn kín. Mái chùa thiết kế tầng bậc, lợp ngói âm dương tiểu đại tráng men mặt trên, ngói lợp và ngói bịt đầu mái đều tráng men màu xanh ngọc. Khung sườn chịu lực làm bằng gỗ quý, nền chùa lát gạch tàu, vách xây tường gạch.

Bàn thờ Thiên Công xây dựng trước sân đây là dạng bàn thờ Ông Thiên của cư dân Nam Bộ. Nhà thảo bạc theo kiểu một căn hai cháy, trên các cột trang trí các câu liễn đối gắn với tên chùa.

Tiền điện phía ngoài được trang trí rất kỳ công. Thân cột thì chạm khắc câu đối, đầu cột, chân cột chạm nổi long, lân, dơi ẩn trong mây. Toàn bộ vách sảnh trang trí các tranh vẽ hoặc tranh vẽ kết hợp phù điêu khảm sành sứ với các đề tài như: bách sự cát tường, niên niên phong thụ, gia quan tấn tước, chiêu tài tiến bảo, phúc hải thọ sơn, ngọa băng đắc lý, tùng lộc đồng xuân,…cùng các tranh vẽ cảnh sơn thủy, hoa điểu… Các đầu xà thì chạm trổ mô típ đầu rồng cách điệu. Phần thân xà cũng như các mảng ghép phía dưới và giữa hai cây xà thì chạm thủng nhiều lớp các tích truyện có hình người, ngựa, xe, nhà hoặc chạm hoa lá, muông thú. Tại góc giao giữa xà và cột ghép tiểu tượng lân, trên các xà đội nội thất tiền điện chạm khắc và ghép các mảng chạm khắc đề tài tứ linh, tích truyện, hoa lá, muông thú. Tất cả các mảng chạm trổ đều thếp vàng. Cửa chùa gồm hai cánh được làm bằng gỗ quý, trên cửa vẽ hai môn thần Tần Thúc Bảo và Uất Trì Cung đứng cầm đao búa, mặc giáp trụ để bảo vệ bình yên cho chùa.

Trung điện ở các cột đều trang trí các câu liễn đối viết bằng chữ Hán. Hai bên trung điện là sân Thiên tỉnh. Thiên tỉnh bên trái có bàn thờ Thần Long bên phải là bàn thờ Thần Hổ cùng bốn bức tranh với chủ đề canh, tiều, ngư, mục.

Các đầu xà, trụ đội của trung điện đều được chạm khắc và ghép những mảng chạm khắc chủ đề tứ linh, tôm cua, các tích truyện. Đây là những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc được tạo tác từ khi xây dựng ngôi chùa (1885).

Chính điện gian giữa thờ Đại Bổn Đầu Công, gian trái thờ Thần Nông Đại Đế, gian phải thờ Tiền Hiền – Hậu Hiền, vách hông bên trái thờ Quan Thế Âm Bồ Tát, vách hông bên phải thờ Cố Chức. Chính điện có các hoành phi Thánh đức như thiên, Cộng đăng nhân thọ, Vạn cổ mông hưu, Trạch biến phụng sơn.

Từ ngày xây dựng đến nay, hệ thống thờ tự ở Minh Đức Cung không thay đổi, gồm các vị thần thánh như: Bổn Đầu Công (Ông Bổn), Néak – ta, Thần Nông Đại Đế, Quan Âm Bồ Tát, Bổn Cung Cố Viên Chi Vị, Tiền Hiền – Hậu Hiền, Thần Long, Thần Hổ, Thiên Công (Ông Thiên), Thụ Thần (Thần Cây).

Ngày 29/01/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 410/QĐ-BVHTTDL xếp hạng Minh Đức Cung là di tích cấp Quốc gia thuộc loại hình kiến trúc nghệ thuật.