Di tích Chùa BODHICULÀMANI (Chùa Ấp Sóc)

Di tích Chùa Bodhiculàmani còn gọi là chùa Ấp Sóc hay chùa Ất tọa lạc cách thành phố Trà Vinh khoảng 30km, cách thị trấn Càng Long khoảng 07km đường chim bay về hướng Tây-Nam thuộc ấp Sóc, xã Huyền Hội, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh. Ngôi chùa được xây dựng vào năm 2085 Phật lịch tức 1541 dương lịch.

Ngay từ những ngày đầu của cuộc trường kỳ kháng chiến chống Pháp (1945 -1954), dưới sự trụ trì của sư cả Thạch Kim, chùa Ấp Sóc là nơi nuôi chứa, bảo vệ các cán bộ cách mạng như: đồng chí Nguyễn Văn Chơn (Ba Chơn), Huỳnh Thị Giang (Ba Giang), Nguyễn Văn Xồi (Hai Xồi). Một số thành viên trong ban quản trị chùa đã tham gia cách mạng trong đó tiêu biểu là ông Thạch Sết -Chủ tịch Hội Ủng hộ bộ đội Isa-Rắc tại địa phương.

Giai đoạn 1949 – 1954, trong khuôn viên chùa được đào nhiều hầm bí mật để cán bộ ẩn náo. Đặc biệt, trong thời gian trụ trì của sư cả Thạch Yên, sư cả đã làm một căn gác rất kín đáo trên la phong chính điện để cán bộ ta ăn ở. Các đồng chí Nguyễn Đáng (Năm Trung) – nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cửu Long; Hồ Nam (Năm Đạt) – nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cửu Long; Ma ha Sơn Thông – nguyên Phó Chủ tịch Hội đồng dân tộc Quốc hội; Phạm Hồng Phước (Chín Phước), Phạm Thành Thưởng (Tư Hồng), Phan Văn Xuyên đều nguyên là Ủy viên thường vụ Tỉnh ủy Trà Vinh cùng nhiều cán bộ khác như: Sơn Be, Thạch Thanh, Thạch Khêne, Thạch Hưu, Nguyễn Văn Phụng, Phan Văn Đang, Lê Văn Tý, Dương Văn Tám, Nguyễn Văn Tố, Thạch Sết, Nguyễn Văn Hỹ, Hàng Kinh… đã được sư cả Thạch Yên cùng các vị sư và phật tử nuôi chứa, chở che.

Năm 1959, sư cả Thạch Yên hoàn tục, sư Thạch Niên lên thay đã vận động sư sãi, phật tử đấu tranh đòi dân sinh dân chủ, đòi tự do tôn giáo, tự do tín ngưỡng, chống bắt lính, chống luật 10/59. Tiêu biểu là cuộc biểu tình kéo vào tề xã Huyền Hội năm 1962, kéo vào An Trường năm 1967…

Đặc biệt, trận đánh diễn ra chiều tối ngày 19/11/1966 có sự tham gia của Lục Bông, Lục Chuông là người của cách mạng nhưng được địch tin tưởng cho dẫn đường lính biệt kích của tỉnh hơn 70 tên hành quân về Ấp Sóc tìm diệt Cộng sản. Hai vị sư đã đưa bọn địch vào trận địa mai phục của ta đồng thời phát tín hiệu để ta nổ súng tiêu diệt và làm bị thương phần lớn quân địch, thu nhiều vũ khí trong đó có một khẩu đại liên 60.

Giai đoạn từ năm 1971 – 1975, các vị sư chùa Ấp Sóc đã tích cực tham gia đấu tranh vào đồn bót và vận động gia đình binh sĩ bỏ ngũ trở về nhà làm ăn. Trong phong trào này có 08 vị sư của chùa được Ủy ban nhân dân cách mạng tỉnh Trà Vinh cấp giấy khen với thành tích “Chiến dịch nổ ra, 08 vị đi đấu tranh liên tục vào đồn bót và vận động gia đình binh sĩ, đánh rã 01 tên lính kết hợp quân dân, tác động đồn Giồng Trăng đuổi chạy thu vũ khí sang bằng đồn”. Riêng sư cả Thạch Yên được Chủ tịch nước tặng Huân chương kháng chiến hạng nhì và chùa Ấp Sóc được Ủy ban mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Trà Vinh tặng giấy khen có thành tích qua hai thời kỳ kháng chiến.

Nhiều vị sư sau khi hoàn tục tham gia kháng chiến và đã anh dũng hy sinh như: Kim Rane, Thạch Thị Hai, Thạch Minh, Thạch Sone, Thạch Khanh, Thạch Sương, Thạch Rượng, Thạch Sa Rươne, Thạch Chẹt, Kiên Ngọc Thia, Kiên Trẹn, Thạch Thu, Thạch Nhẫn, Thạch Cường…

Nhà chùa đã vận động quần chúng nhân dân đóng góp nhiều lúa gạo, tiền bạc, của cải nuôi quân kháng chiến. Tiêu biểu là gia đình ông Kim Viên, ông Từ Lại, Dương Văn Khiều…

Ngày 03/3/2009, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Quyết định số 834/QĐ-BVHTTDL xếp hạng chùa Bodhiculàmani là di tích quốc gia thuộc loại hình di tích lịch sử.