Di tích chùa Âng

Di tích chùa AngKor Raig Borei còn gọi là chùa Âng tọa lạc cách trung tâm thành phố Trà Vinh hơn 5km về hướng Tây Nam thuộc khóm 4, phường 8, thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh.

Theo truyền kể thì chùa Âng được xây dựng vào cuối thế kỷ X (năm 1534 Phật lịch tức năm 990 dương lịch). Tuy nhiên, ngôi chính điện với những giá trị kiến trúc độc đáo còn tồn tại đến hôm nay được xây dựng vào năm 2386 Phật lịch tức năm 1842 dương lịch.

Cổng chùa nằm ở hướng đông được trang trí mô típ truyền thống của người Khmer như Yăk (chằn), Key-no (tiên nữ), Krud (chim thần)… Đặc biệt, ở chùa Âng bao quanh bên trong hàng rào là hào nước.

Chính điện hình chữ nhật dài 36m, rộng 24m được xây dựng ở trung tâm chùa trên nền cao và hành lang rộng bốn phía. Ở hai hướng Đông và Tây có cổng ra vào. Nền của chùa Âng cao 2m gồm hai bậc, mỗi bậc được bao quanh bởi hàng rào.

Khung sườn của chính điện làm bằng gỗ quý, mái lợp ngói. Mái được cấu tạo gồm ba cấp mái, hai mái trên cùng thì dốc và cao hơn các mái kia. Ở hai đầu mái (đầu hồi) đóng kín bằng một tấm gỗ hình tam giác (hô-cheang) được chạm khắc hình tượng Chư thiên đội mâm đựng tam tạng kinh và hoa hướng dương. Trên các diềm mái là hình phu-chông (rồng) nằm xoải dài theo bờ dãi.

Nội thất chính điện là nơi thờ Phật gồm 12 cột chính bằng gỗ, trên những cột cũng được trang trí hình tượng phu-chông (rồng). Bàn thờ Phật có chiều dài 7,7 m, rộng 3,6m, cao 1,6m gồm 04 bậc. Tượng Phật chính cao 2,1m an tọa trên một tòa sen làm vào năm 1882 dương lịch. Xung quanh tượng Phật chính còn có 50 tượng Phật lớn nhỏ khác trong đó có 43 tượng bằng đá, 11 bằng gỗ, phần lớn là tượng Phật thiền định và một ít tượng Phật cứu độ chúng sinh, Phật đắc đạo. Phía trước bàn thờ Phật là bao lam bằng gỗ chạm khắc rất sắc xảo hình hoa lá, muông thú và được sơn son thếp vàng. Trên vách bốn bên trang trí rất nhiều bức tranh với chủ đề xoay quanh về cuộc đời của Đức Phật. Trên trần thì trang trí 04 bức bích họa lớn gồm: Phật đản sanh, Phật xuất gia, Phật đắc đạo và Phật niết bàn. Những bức tranh này do nghệ nhân Thạch Chan vẽ năm 1940.

Đặc biệt, trước chính điện chùa Âng có một tháp 05 ngọn. Ở bốn góc chân tháp có 04 Rech-cha-sey (sư tử vua) canh gác. Theo quan niệm Ấn Độ giáo các vị thần trên đỉnh núi So-me-ru tức núi vũ trụ có 05 ngọn, xung quanh là đại dương và thành vách bao bọc, cho nên tháp này tượng trưng cho đỉnh núi So-me-ru, những vòng rào hồi lang quanh chân tháp là hào nước phía trước tượng trưng cho lục địa và đại dương bao bọc quanh núi vũ trụ.

Xung quanh chính điện còn có rất nhiều tháp, thân tháp có nhiều tầng nhỏ dần từ dưới lển trên. Trên đỉnh tháp là đầu thần 4 mặt Ma-ha-prum, tiền thân của Brahma vị thần sáng tạo ra thế gian. Ma-ha-prum có mặt ở các chùa Khmer, phản ánh sự thắng thế của Phật giáo đối với Bà La Môn giáo, qua câu chuyện dân gian về cuộc thi đố thách đấu giữa Ma-ha-prum và hoàng tử Thô-ma-bal mà người thất bại chịu mất đầu là Ma-ha-prum.

Ngoài ra, trong khuôn viên chùa còn nhiều công trình kiến trúc khác như sa la, tăng xá, tháp cốt… Riêng ngôi sa la của chùa Âng là ngôi nhà sàn bằng gỗ còn gìn giữ đến nay. Tổ hợp của các công trình này, qua bàn tay khéo léo của các nghệ nhân Khmer đã tạo cho ngôi chùa nét kiến trúc độc đáo.

Ngày 12/7/1994, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) ban hành Quyết định số123/QĐ-BVHTT xếp hạng chùa AngKor Raig Borei là Di tích Quốc gia thuộc loại hình Di tích Kiến trúc nghệ thuật.

Năm 2013, hai công trình là chính điện và sa la xuống cấp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã đầu tư hơn 20 tỷ đồng để tu bổ.