Di tích Nơi thành lập Chi bộ An Trường

Di tích Nơi thành lập Chi bộ đầu tiên An Trường nằm cách thành phố Trà Vinh khoảng 20km về hướng tây, cách thị trấn Càng Long khoảng 3km về hướng nam thuộc ấp 3A, xã An Trường, huyện Càng Long, tỉnh Trà Vinh.

Năm 1924, Công Hội Đỏ được đồng chí Tôn Đức Thắng thành lập đã tập hợp nhiều thanh niên tham gia. Tại An Trường – Càng Long, quần chúng nhân dân tích cực tham gia trong đó tiêu biểu là các đồng chí Nguyễn Văn Lẹ, Dương Háo Học, Đoàn Văn Quý, Nguyễn Kim Tiền, Trần Thành Mậu, Nguyễn Phát Đạt, Nguyễn Thành Thi, Nguyễn Thị Dung, Lê Văn Bê, Nguyễn Văn Tỷ…

Khi Nguyễn Ái Quốc thành lập Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội ở Trung Quốc năm 1925 và sau đó Kỳ Bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội Nam Kỳ ra đời tháng 2/1927. Lúc này đồng chí Nguyễn Phát Đạt đã bí mật liên hệ với đồng chí Đỗ Đình Thọ người của Kỳ Bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội Nam Kỳ và đến nhà đồng chí Lê Quang Lộc ở Càng Long để tổ chức lớp học cho thanh niên An Trường đồng thời tuyển chọn những người yêu nước thành lập tổ chức Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội đầu tiên tại An Trường vào tháng 3/1927. Chi bộ Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội ban đầu gồm các đồng chí: Mai Đăng Khóa, Nguyễn Văn Lẹ, Dương Háo Học, Đoàn Văn Quý, Nguyễn Kim Tiền, Trần Thành Mậu, Nguyễn Phát Đạt, Nguyễn Thành Thi… do đồng chí Nguyễn Phát Đạt làm Bí thư Chi bộ.

Từ Chi bộ Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội đầu tiên ở An Trường đã phát triển và nhân rộng ra nhiều Chi bộ ở Càng Long như: Chi bộ Tân An, Chi bộ Mỹ Cẩm, Chi bộ Huyền Hội, Chi bộ Phương Thạnh, Chi bộ Bình Phú.

Mùa thu năm 1928, để tiếp thu những tư tưởng cơ bản của Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội, được sự tín nhiệm của Kỳ Bộ đồng chí Nguyễn Phát Đạt và đồng chí Nguyễn Văn Lẹ được Kỳ bộ giới thiệu đi học lớp lý luận chính trị tại Quảng Châu – Trung Quốc do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp giảng dạy nhằm đào tạo thanh niên trong nước làm cách mạng. Cuối năm 1928, đồng chí Nguyễn Phát Đạt và đồng chí Nguyễn Văn Lẹ trở về nước tiếp tục hoạt động trong Chi bộ Việt Nam Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội An Trường.

Ngày 3/2/1930, tại Cửu Long, Hương Cảng (Trung Quốc), dưới sự chủ trì của Nguyễn Ái Quốc Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập trên cơ sở hợp nhất các tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng, An Nam Cộng sản Đảng và Đông Dương cộng sản Liên Đoàn. Cuối tháng 2/1930, Xứ ủy Nam Kỳ cũng ra đời do đồng chí Ngô Gia Tự làm Bí thư. Sau đó các Đặc Khu ủy ở miền Tây Nam bộ cũng thành lập trong đó Đặc Khu ủy Hậu Giang do đồng chí Hà Huy Giáp làm bí thư trực tiếp chỉ đạo các tỉnh Trà Vinh, Hậu Giang, Bến Tre.

Giai đoạn này, thực dân Pháp tăng cường chính sách cai trị đã đàn áp khốc liệt các cuộc đấu tranh của nhân dân ta. Đứng trước tình hình ấy Xứ ủy chỉ đạo và phân công các đồng chí trong Ban chấp hành đến các tỉnh tổ chức thành lập các Chi bộ. Riêng ở Trà Vinh, Đặc Khu ủy phân công đồng chí Ung Văn Khiêm – Xứ ủy viên Xứ ủy Nam Kỳ đến An Trường tổ chức thành lập Chi bộ Đảng Cộng sản tại An Trường.

Mùa Xuân năm 1930, tại nhà đồng chí Nguyễn Phát Đạt, ấp 3, xã An Trường, huyện Càng Long, dưới sự chủ trì của đồng chí Ung Văn Khiêm đã tổ chức cuộc họp gồm các đồng chí Nguyễn Phát Đạt, Đoàn Văn Quý, Lê Quang Lộc, Dương Háo Học, Mai Đăng Khóa. Cuộc họp đã đi đến quyết định chuyển các hội viên Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam. Chi bộ An Trường trực thuộc Đặc Khu ủy Hậu Giang. Chi bộ có các đồng chí Nguyễn Phát Đạt, Đoàn Văn Quý, Lê Quang Lộc, Dương Háo Học, Mai Đăng Khóa do đồng chí Nguyễn Phát Đạt làm Bí thư.

Sự ra đời Chi bộ Cộng sản Đảng đầu tiên An Trường – Càng Long của tỉnh Trà Vinh năm 1930 được xem là chiếc nôi thiêng của phong trào cách mạng vô sản tỉnh Trà Vinh, nó đánh dấu mốc quan trọng trong đời sống chính trị của nhân dân An Trường, Càng Long nói riêng, nhân dân trong tỉnh Trà Vinh nói chung, kết thúc thời kỳ đấu tranh tự phát chuyển sang thời kỳ đấu tranh tự giác dưới sự lãnh đạo của Chi bộ Đảng An Trường, Càng Long

Ngày 18/7/2012, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành quyết định số 2632/QĐ-BVHTTDL xếp hạng địa điểm Nơi thành lập Chi bộ đầu tiên An Trường là di tích quốc gia thuộc loại hình di tích lịch sử.